Chất ma túy là gì? Phân loại chất ma túy? Chế tài theo pháp luật Việt Nam?

CÂU HỎI :  Chất ma túy là gì? Phân loại chất ma túy?Chế tài theo pháp luật Việt Nam?	(Trả lời bên dưới)

1. CHẤT MA TÚY LÀ GÌ?      Theo từ điển tiếng Việt (NXB Đà Nẵng Trung tâm Từ điển học 1996, trang 583) thì Ma túy là tên gọi chung các chất có tác dụng gây trạng thái ngây ngất, đờ đẫn, dùng quen thành nghiện.      Theo Liên Hiệp quốc thì "Ma túy là chất hóa học có nguồn gốc tự nhiên hoặc nhân tạo, khi xâm nhập vào cơ thể con người sẽ có tác dụng làm thay đổi tâm trạng, ý thức trí tuệ của con người, làm cho người bị lệ thuộc vào các chất đó, gây nên những tổn thương cho từng cá nhân và cộng đồng. Do vậy, việc sản xuất, vận chuyển, buôn bán, sử dụng các chất đó phải được quy định chặt chẽ trong các văn bản pháp luật và chịu sự kiểm soát của cơ quan bảo vệ pháp luật".      Theo quy định Luật phòng, chống ma túy nước ta thì "Chất ma túy là các chất gây nghiện, chất hướng thần được quy định trong các danh mục do Chính phủ ban hành" (Khoản 1 Điều 2).      Như vậy, chất ma túy được xác định và có tên gọi riêng trong khoa học.       Danh mục các chất ma túy, tiền chất và các chất hóa học dùng để điều chế các chất ma túy (bao gồm danh mục quy định trong Công ước 1961, 1971, 1988 của Liên Hiệp quốc về kiểm soát ma túy) gồm 225 chất ma túy và 22 tiền chất. Để xác định có phải là chất ma túy hay không, hay là chất ma túy thì phải trưng cầu giám định.     Danh mục chất ma túy và tiền chất cũng được Chính phủ Việt Nam qui định tại Nghị định 57/2022/NĐ-CP : gồm 47 chất (tuyệt đối cấm sử dụng); 434 chất (sử dụng hạn chế); 76 chất (được sử dụng theo qui định); và 60 tiền chất.  Khi phát hiện chất mới chưa có trong các danh mục chất ma túy và tiền chất ban hành kèm theo Nghị định này liên quan đến mục đích bất hợp pháp hoặc theo quy định tại 03 Công ước của Liên hợp quốc về phòng, chống ma túy thì Bộ Công an có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các cơ quan có liên quan xem xét, trình Chính phủ sửa đổi, bổ sung và công bố các danh mục đó. Cụ thể, Nghị định 90/2024/NĐ-CP bổ sung thêm 15 chất.      Từ quy định của Liên Hiệp quốc và pháp luật Việt Nam, chúng ta có thể hiểu: Ma túy là các chất có nguồn gốc tự nhiên hoặc tổng hợp, khi được đưa vào cơ thể con người nó có tác dụng làm thay đổi trạng thái ý thức và sinh lý của người đó, nếu lạm dụng ma túy, con người sẽ lệ thuộc vào nó, khi đó gây tổn thương và nguy hại cho người sử dụng và cộng đồng. 2. PHÂN LOẠI CHẤT MA TÚY?     Các chất ma túy được phân chia thành nhiều loại dựa theo những căn cứ khác nhau như: nguồn gốc, mục đích sử dụng, mức độ tác động lên hệ thần kinh… Tuy nhiên, việc phân loại này cũng chỉ mang tính chất tương đối trong bối cảnh việc sử dụng các chất ma túy luôn luôn biến đổi khôn lường. Có thể liệt kê ra đây những cách phân loại chính như sau:      a. Phân loại theo nguồn gốc Căn cứ theo tiêu chí này, ma túy được phân chia thành 3 loại: Ma túy có nguồn gốc tự nhiên, ma túy bán tổng hợp và ma túy tổng hợp. - Ma túy tự nhiên: là sản phẩm của các cây trồng tự nhiên và các chế phẩm của chúng như thuốc phiện, cần sa, cocain. - Ma túy bán tổng hợp: là các chất ma túy được chế từ ma túy tự nhiên và một số chất phụ gia khác, có tác dụng mạnh hơn chất ma túy ban đầu. Ví dụ: Heroin là một loại ma túy bán tổng hợp được chiết xuất từ cây thuốc phiện, bằng cách chế thuốc phiện với các hóa chất để tạo ra morphine và sau đó kết tủa thành heroin dạng thô. - Ma túy tổng hợp: là các loại ma túy được điều chế bằng phương pháp tổng hợp hóa học toàn phần từ hóa chất như: thuốc lắc, ma túy đá...      b. Phân loại căn cứ theo mức độ gây nghiện và khả năng bị lạm dụng Dựa trên tiêu chí này, ma túy được chia thành 2 loại: Ma túy có hiệu lực cao và ma túy có hiệu lực thấp (ma túy mạnh và ma túy nhẹ). - Ma túy có hiệu lực cao: là các chất ma túy chỉ cần sử dụng với một lượng nhỏ đã có thể thay đổi trạng thái tâm sinh lý của người sử dụng (mức độ kích thích mạnh), và sử dụng vài lần có thể gây nghiện. Ví dụ: thuốc phiện, heroine, cocaine, thuốc lắc… - Ma túy có hiệu lực thấp: là các chất ma túy phải sử dụng nhiều lần với một lượng lớn thì mới làm thay đổi được trạng thái tâm sinh lý của người dùng và gây nghiện; ví dụ: thuốc lá, thuốc lào…      c. Phân loại theo tác dụng của chất ma túy đến hệ thần kinh trung ương Dựa trên tác dụng chủ yếu của chất ma túy đến hệ thần kinh trung ương của con người, ta có thể chia thành 3 loại: - Nhóm thuốc an thần, ức chế hệ thần kinh trung ương: Thuốc phiện, những chất chế ra từ thuốc phiện (heroine, morphine, cocaine, methadone và pethidine) và thuốc ngủ (lumiau, valium, seconau phenobacbital, serepax, mogadon, seduexen…). Tác động chủ yếu khi sử dụng là buồn ngủ, an thần, yên dịu, giảm nhịp tim, giảm hô hấp… - Nhóm các chất gây kích thích: Bao gồm amphetamine và các dẫn xuất của nó; có tác dụng làm tăng sinh lực, gây hưng phấn, tăng hoạt động của cơ thể, tăng nhịp tim, hô hấp… - Nhóm các chất gây ảo giác: điển hình gồm LSD (Lysergic Acid Diethylamide) hay còn gọi là ma túy gây ảo giác, ecstasy (thuốc lắc). Việc sử dụng các chất này với lượng lớn có thể làm thay đổi nhận thức về hiện tại, về 3 môi trường xung quanh; khiến cho người dùng có thể nghe thấy, nhìn thấy những sự việc không có thật (ảo thanh, ảo giác).     d. Phân loại theo luật pháp Ma túy được phân thành 2 loại: - Ma túy hợp pháp: là những loại ma túy thông dụng: rượu bia, thuốc lá (ni-cô-tin), ca-phê-in, thuốc ngủ an thần, thuốc giảm đau thông thường… - Ma túy bất hợp pháp: Theo luật pháp của Việt Nam, những chất ma túy bất hợp pháp có thể kể đến là: thuốc phiện, cần sa, heroin, cocaine, thuốc lắc, các chất gây nghiện kích thích dạng Amphetamins… 3. CHẾ TÀI THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM :      -Xử phạt hành chính: 13 hành vi bị xử phạt hành chính liên quan đến Chất ma túy (theo Điều 23 Nghị định 144/2021/NĐ-CP): Hành vi sử dụng trái phép chất ma túy  (bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền ttừ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng). Hành vi tàng trữ, vận chuyển trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy nhưng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự (Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng) ; Hành vi Người đứng đầu, người đại diện theo pháp luật, người được giao quản lý cơ sở kinh doanh, dịch vụ, người quản lý phương tiện giao thông hoặc cá nhân khác có trách nhiệm quản lý nhà hàng, cơ sở cho thuê lưu trú, câu lạc bộ, hoạt động kinh doanh karaoke, hoạt động kinh doanh vũ trường, kinh doanh trò chơi điện tử, các phương tiện giao thông để xảy ra hoạt động tàng trữ, mua bán, sử dụng trái phép chất ma túy trong khu vực, phương tiện do mình quản lý (Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng); Hành vi  môi giới, giúp sức hoặc hành vi khác giúp người khác sử dụng trái phép chất ma túy (Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng). Hành vi cung cấp địa điểm, phương tiện cho người khác sử dụng, tàng trữ, mua, bán trái phép chất ma túy (Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng); Vi phạm các quy định về xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất, tạm xuất, tái nhập, quá cảnh chất ma túy, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần và tiền chất ma túy (Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng);; Vi phạm các quy định về nghiên cứu, giám định, kiểm định, kiểm nghiệm, sản xuất, bảo quản, tồn trữ chất ma túy, tiền chất ma túy (Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng);; Vi phạm các quy định về giao nhận, tàng trữ, vận chuyển chất ma túy, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, tiền chất ma túy(Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng);; Vi phạm các quy định về phân phối, mua bán, sử dụng, trao đổi chất ma túy, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, tiền chất ma túy (Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng); Vi phạm các quy định về quản lý, kiểm soát, lưu giữ chất ma túy, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, tiền chất tại các khu vực cửa khẩu, biên giới, trên biển (Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng); Thực hiện cai nghiện ma túy vượt quá phạm vi hoạt động được ghi trong giấy phép hoạt động cai nghiện ma túy tự nguyện (Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng); Hành vi cho mượn, cho thuê, chuyển nhượng hoặc sử dụng giấy phép hoạt động cai nghiện ma túy tự nguyện vào các mục đích khác (Phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng). Hành vi tổ chức cai nghiện ma túy tự nguyện khi chưa được đăng ký hoặc cấp phép hoạt động (Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng).     -Xử lý hình sự: 13 hành vi bị xử lý hình sự liên quan đến chất ma túy theo Chương XX BLHS 2015, Sửa đổi bổ sung 2017 gồm : Hành vi trồng cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa hoặc các loại cây khác có chứa chất ma túy (Điều 247) Hành vi sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248.) Hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy (Điều 249.) Hành vi vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250.) Hành vi mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251.) Hành vi chiếm đoạt chất ma túy (Điều 252.) Hành vi tàng trữ, vận chuyển, mua bán hoặc chiếm đoạt tiền chất dùng vào việc sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 253.) Hành vi sản xuất, tàng trữ, vận chuyển hoặc mua bán phương tiện, dụng cụ dùng vào việc sản xuất hoặc sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 254.) Hành vi tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 255.) Hành vi chứa chấp việc sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 256.) Hành vi cưỡng bức người khác sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 257.) Hành vi lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 258.) Hành vi vi phạm quy định về quản lý chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần (Điều 259.) Luật gia Vlog NGUYỄN KIỆT tổng hợp và phân tích VIDEO: (đang cập nhật) TÀI LIỆU THAM KHẢO: (đang cập nhật) VĂN BẢN PHÁP LUẬT LIÊN QUAN: (đang cập nhật)